In onderstaand schema zijn de risico’s inclusief risicoscore vermeld. De gewijzigde risico’s en risico’s met een hoge risicoscore (8 en hoger) worden nader toegelicht:

De Algemene uitkering gemeentefonds is afhankelijk van de Rijksuitgaven (samen de trap op en samen de trap af) en van wijzigingen in het verdeelmodel van de Algemene uitkering. Forse kortingen kunnen leiden tot een meerjarig niet sluitende begroting.
In de Meicirculaire 2018 is gekozen voor een andere systematiek voor de ruimte onder het plafond BCF. Het bevoorschotten hiervan is vervallen. Dit levert voor Dronten een nadeel op dat oploopt van bijna € 1 miljoen in 2019 naar ruim € 1,6 miljoen in 2022. De uitkering Sociaal Domein (vanaf 2019 ook grotendeels ondergebracht in de Algemene uitkering) wordt in dit risico niet meegenomen. De kortingen en financiële effecten daarvan zijn onderstaand benoemd onder het risico transities Sociaal Domein.

Beheersmaatregel

De Algemene uitkering is bij de Meicirculaire 2018 ten opzichte van de Maartcirculaire 2018 meerjarig in negatieve zin bijgesteld waardoor de uitkering lager uitvalt dan in de Kadernota 2019 was berekend. Dit kon deels opgevangen worden vanuit de stelpost IBP.
Voor het vervallen van de bevoorschotting BCF is gekozen een stelpost in de begroting op te nemen van € 500.000 in 2019 en 2020 en € 1 miljoen in 2021 en 2022. Het opnemen van een stelpost is toegestaan. Het is echter onzeker of de uitkering BCF in de jaren 2019-2022 deze hoogte zal bedragen. Daarom is het risico op de uitkeringen van het Rijk verhoogd met € 500.000.  

Risico Transities Sociaal Domein - gewijzigd -

Toelichting

Het financiële risico op de transities Sociaal Domein is dat de taken niet binnen de overgedragen rijksbudgetten kunnen worden uitgevoerd. Onderstaand worden de risico's per transitie (Wmo, Jeugdwet, Participatiewet) nader toegelicht.

Beheersmaatregel

Eind 2014 is een bestemmingsreserve transities Sociaal Domein gecreëerd om overgangskosten en tekorten in de eerste jaren te kunnen opvangen. Deze bestemmingsreserve is medio 2018 volledig ingezet om begrote tekorten en incidentele kosten te dekken. In 2018 is het beleid Sociaal Domein geëvalueerd. Daarbij zijn ook financiële scenario's uitgewerkt om in de periode 2019-2022 te komen tot een sluitende begroting binnen het Sociaal Domein. In deze begroting zijn de budgetten opgenomen conform het gekozen scenario 2 uit het rapport Berenschot. Om dit mogelijk te maken wordt extra geïnvesteerd in de maatschappelijke agenda via de stelpost IBP die bij de Kadernota 2019 is opgenomen. Bij de Jaarstukken 2017 is 5 miljoen uit het jaarrekeningresultaat 2017 gestort in de bestemmingsreserve Sociaal Domein om daarmee de te verwachten tekorten in 2019 en 2020 te kunnen afdekken. Hierdoor is het gevolg van het risico voor deze jaren verlaagd naar 1 miljoen euro.

Risico’s Wmo

Toelichting

De Wmo bevat onder meer de volgende risico’s:

• Het aantal inwoners dat een beroep doet op de Wmo neemt toe;
• Een wijziging van nieuwe wetgeving over de eigen bijdragen kan een aanzuigende werking hebben op het aantal inwoners dat een beroep doet op de Wmo;
• Meer gebruik van duurdere zorg dan verwacht;
• Juridische risico’s (toename bezwaarschriften/uitspraken Centrale Raad van Beroep);
• Onvoldoende gebruik van voorliggende algemene voorzieningen;
• Toename van verwarde mensen in schrijnende omstandigheden;
• Toename van ontregelde huishoudens van mensen met verstandelijke beperkingen en/of geestelijke gezondheidsproblemen;
• Faillissement zorgaanbieders.

Beheersmaatregel

Om bovenstaande risico’s te beperken zijn de volgende maatregelen getroffen:

• Een deel van het budget stelpost Wmo 2019 reserveren we voor onvoorziene uitgaven;
• Door de eenduidige toegang en werkwijze werken we integraal, vraag- en resultaatgericht. Oplossingen zullen meer gevonden worden in het sociaal netwerk en algemene voorzieningen. We werken samen in het, waar nodig, opstellen van één plan van aanpak voor ondersteuning en zorg van inwoners;
• Met de doorontwikkeling van het interventieteam en de samenwerking met verschillende partijen wordt ingezet op het verbeteren van de samenwerking tussen het interventieteam en de crisisdienst van de GGZ. In regionaal verband wordt het functioneren van de crisisdienst GGZ besproken en afspraken gemaakt over oplossingen;
• De gemeente contracteert aanbieders via een nieuwe aanbesteding met ingang van 1-1-2019. Wij sturen op een palet aan aanbieders om risico te spreiden zodat ingeval van faillissement andere aanbieders de cliënten kunnen overnemen en continuïteit van zorg voor onze inwoners zoveel mogelijk gegarandeerd wordt.

Risico’s Jeugdwet

Toelichting

Met het gefaseerd doorvoeren van het objectieve verdeelmodel en het historisch deel van het budget op basis van T-2, is het financiële risico bij de Jeugdwet voor Dronten behoorlijk toegenomen. In de Meicirculaire 2018 is ten opzichte van de Maartcirculaire 2018 een daling in het objectieve én van het historisch deel van het budget zichtbaar van in totaal € 1.087.000 in 2019 tot € 754.000 in 2022. Omdat de uitgaven jeugdhulp in onze gemeente al hoger liggen dan de inkomsten, is het financiële risico groot. In de circulaires zien we  bovendien dat het budget per circulaire aanzienlijk fluctueert waardoor het risico niet alleen aan de uitgavenkant, maar ook aan de inkomstenkant ligt.
Het Rijk heeft een aantal beleidswijzigingen aangekondigd die in 2019 en 2020 doorgevoerd worden. Deze zijn in programma 6 beschreven. Deze wijzigingen kunnen leiden tot vergroting van het financiële risico.
Bij de Jeugdwet is er naast dit financieel risico (ontoereikend budget) ook sprake van het risico dat de uitvoering van beleid niet de gewenste resultaten geeft of leidt tot ongewenste resultaten. Dit risico heeft zich tot nu toe beperkt voorgedaan. De instroom in 2017 is circa 20% hoger geweest dan geraamd, deze stijging is zichtbaar in veel gemeenten in Nederland. De oorzaken hiervan liggen met name in toename van de signalering en laagdrempelige toegang.

Beheersmaatregel

De gemeente Dronten heeft voor 2019 berekend of een aanvraag voor de compensatieregeling voogdij aan de orde is maar dit blijkt niet het geval. Ook is beoordeeld of  Dronten aan de voorwaarden voldoet om een aanvraag in het kader van de ‘stroppenpot’ in te dienen, en hiervoor is inmiddels een aanvraag ingediend. Daarnaast hebben we binnen de regio Flevoland een aanvraag gedaan voor het transformatiefonds jeugdhulp (3 jaar lang circa € 1.000.000).
Op basis van de evaluatie zijn in 2018 financiële scenario's uitgewerkt om in de periode 2019-2022 te komen tot een sluitende begroting binnen het Sociaal Domein. In deze begroting zijn de budgetten opgenomen conform het gekozen scenario 2 uit het rapport Berenschot.

Wij volgen in deze beleidsperiode de uitvoering intensief en nemen waar mogelijk maatregelen om besparingen te realiseren. In de eerste helft van 2018 is ten opzichte van 2017 een daling in de instroom en een betere balans tussen instroom en uitstroom zichtbaar. Samen met de toegang zijn wij actief om deze ontwikkeling vast te houden.

Risico’s Participatiewet

Toelichting

Voor de nieuwe beleidscyclus 2019 – 2022 wordt er gewerkt met de nog te ontwikkelen strategie Sociaal Domein en de daaraan gekoppelde uitvoeringsplannen. Dit gebeurt binnen de financiële kaders vanuit de kadernota 2019. De risico’s voor de Participatiewet liggen bij het al dan niet succesvol implementeren van de maatregelen die zijn benoemd voor de uitvoering van de Participatiewet binnen de genoemde financiële kaders.

Beheersmaatregel

Met de verschillende producten binnen de P&C-cyclus wordt gemonitord of de maatregelen succesvol worden geïmplementeerd.

Risico op bijdrage in exploitatietekort werkvoorzieningschap IMpact (Wsw) -gewijzigd-

Toelichting

IMpact voert de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) uit voor de gemeenten Kampen en Dronten via een gemeenschappelijke regeling. Daarnaast richt IMpact zich o.a. op de brede doelgroep uit de Participatiewet en Wajongers.
De deelnemende gemeenten in de gemeenschappelijke regeling dragen naar rato bij aan een eventueel exploitatietekort. Dronten draagt 25% van de tekorten van IMpact. Meerjarig loopt het begrote tekort op de Wsw op van 1,16 miljoen in 2019 naar 1,26 miljoen in 2022, waardoor het risico op een bijdrage voor Dronten oploopt van € 290.000 tot € 315.000.
Daarnaast staat de gemeente vanaf 2011 garant voor geldleningen van IMpact bij de BNG. Voor die garantstelling heeft Dronten een 1e hypotheek gevestigd op de bedrijfslocatie van IMpact in Dronten. Dit risico is onder garantstellingen opgenomen.

Beheersmaatregel

IMpact heeft een nieuw Ondernemingsplan opgesteld in 2017 voor de jaren 2018 – 2021. In dit plan stelt IMpact een scenario ‘Lokaal investeren’ voor. Hierin ligt de koers voor de toekomst waarmee antwoord gegeven wordt op de toegevoegde waarde en de betaalbaarheid. De gemeenten volgen en beoordelen de ontwikkelingen bij IMpact aan de hand van maandrapportages. In de kadernota 2019 is voorgesteld om voor de meerjarenbegroting Dronten rekening te houden met een jaarlijkse bijdrage in het exploitatietekort van € 160.000 (conform de eindafrekening 2017). Daarbij is ook rekening gehouden met het Lage Inkomensvoordeel (berekening UWV 2017). Het verschil met de meerjarenbegroting 2019-2022 van IMpact (gemiddeld € 150.000) is als risico opgenomen.

Risico inkomensdeel P-wet -gewijzigd-

Toelichting

Met ingang van 2017 is de Rijksbijdrage voor Dronten verhoogd. Dit op basis van het (nieuwe) objectieve verdeelmodel 2017.  Er wordt nog een verdere doorontwikkeling van het model 2017 verwacht. Dit omdat het model een aantal moeilijk te verdisconteren uitschieters laat zien. Deze stapelings- en interactie effecten zullen dan ook door de raad van financiële verhoudingen nader onderzocht worden, waarbij twijfel is over de toereikendheid van het macrobudget. De uitschieters zitten niet in de aantallen, maar in het budget. Dit duidt op prijseffecten. De raad voor financiële verhoudingen wil onderzoeken of het mogelijk is de prijscomponent en in het bijzonder de factor deeltijdwerk te objectiveren.
Voor 2015 en 2016 was de uitkering voor Dronten flink lager uitgevallen. Het beeld over 2017 en 2018 valt een stuk positiever uit. De uitstroom is in 2017 en 2018 iets hoger dan de instroom waardoor het aantal personen lager uitvalt dan begroot. Doordat het ons lukt veel mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen, zijn er relatief veel uitgaven op grond van de loonkostensubsidie.
Of dit beeld ook vastgehouden kan worden is onzeker. Tekorten tot en met 5 procent moeten binnen de eigen begroting opgelost worden. Voor tekorten tussen de 5 en 12,5 procent is een Rijksbijdrage mogelijk.
Beheersmaatregel
In de uitvoering zetten we optimaal in op de poortwachtersfunctie, arbeidsbemiddeling en handhaving om instroom te beperken en uitstroom te bevorderen en daarmee de uitgaven op het inkomensdeel te beperken.
In 2013 is de bestemmingsreserve Inkomensdeel ingesteld. Voor incidentele overschrijdingen wordt deze bestemmingsreserve ingezet. De reserve is gemaximaliseerd op 1,5 miljoen euro. Deze stand is in 2018 bereikt. Hierdoor wordt de kans als laag ingeschat en is de impact verlaagd naar € 100.000.

Risico leges omgevingsvergunningen

Toelichting

De inkomsten op leges omgevingsvergunningen (activiteit bouw) blijven de afgelopen jaren regelmatig achter op de begrote inkomsten. Ook de wetswijziging in november 2014 voor vergunningsvrij bouwen en het wetsvoorstel Kwaliteitsborging voor het bouwen 2017 leiden mogelijk tot lagere inkomsten. Het wetsvoorstel Kwaliteitsborging voor het Bouwen (WKB) zal in 2018 gefaseerd in werking treden. Er is een aantal onderzoeken verschenen naar de verwachte effecten voor de gemeenten. Er zullen een aantal taken verdwijnen en hierdoor ontstaat tijd voor taken die nu niet of onvoldoende aandacht krijgen. De verwachting is dus niet direct formatieve gevolgen, maar een direct effect is wel een te verwachten nadelig financieel effect van gemiddeld 17% op de legesinkomsten voor bouwwerken gevolgklasse 1 (voor Dronten zou dit een nadeel van € 180.000 betekenen). Als uiteindelijk het wetsvoorstel definitief is kan pas goed ingeschat worden wat de werkelijke effecten zijn voor de gemeenten.

Beheersmaatregel

Bij de legesverordening 2016 is besloten de legestarieven omgevingsvergunningen voor 3 jaar (2016-2018) met 10% te verhogen waarmee de maximale kostendekkendheid van deze leges beter wordt benaderd en de inkomsten beter aansluiten bij de begroting.

Risico grondexploitatie: risico op tekorten voor algemene dienst

Toelichting

Wanneer tekorten en afwaarderingen in de grondexploitatie niet binnen de algemene reserves van de grondexploitatie kunnen worden opgevangen, dient vanuit de algemene reserve een aanvulling plaats te vinden op de algemene reserve Grondexploitatie. De woningmarkt vertoont herstel. Dit is ook verwerkt in het woningbouwprogramma dat in juni 2016 is vastgesteld (woonvisie 2016-2021). Bij de uitgifte van de bedrijventerreinen, zien we de effecten van het huidige economisch herstel terug in de verkoop van bedrijfskavels.
De gewijzigde voorschriften van de BBV en de daaruit volgende noodzakelijke beheermaatregelen voor complexen met een looptijd langer dan 10 jaar vormen een aanzienlijk risico. Ook de gevolgen van de invoering van de Wet op de Vennootschapsbelasting (VpB) hebben een negatief effect op de geprognosticeerde resultaten. Bij het opstellen van de jaarrekening 2017 en de perspectiefnota 2018 zijn deze effecten financieel verwerkt.  In 2017 zijn de regels op tussentijdse winstneming aangepast. Met als uitgangspunt het realisatiebeginsel van de POC-methode (Percentage of completion).

Beheersmaatregel

Grondexploitaties worden zowel bij de Sotrapportage als bij de Jaarstukken geactualiseerd en er wordt strak gemonitord op de voortgang en financiële stand van zaken. Indien tussentijds substantiële wijzigingen voordoen, worden deze indien nodig aan de gemeenteraad voorgelegd ter besluitvorming. Woningbouwprognoses worden periodiek bijgesteld. In 2014 is een aantal maatregelen genomen om een negatief resultaat op grondexploitaties te beperken. Ook zijn de parameters voor opbrengst- en kostenstijging voor de periode 2013-2017 aangepast. In juni 2016 is de woonvisie 2016-2021 vastgesteld met een indicatief woningbouwprogramma van 250 woningen per jaar. In november 2016 is een nieuwe nota grondbeleid aan de raad aangeboden waarin de wijzigingen BBV en VpB zijn verwerkt en zijn door de raad beheersmaatregelen vastgesteld om de risico's af te dekken. De stand van de reserve Grondexploitatie per 1-1-2018 is nihil.

Risico krapte op de arbeidsmarkt - nieuw-

Toelichting

De schaarste van personeel neemt de komende periode op de arbeidsmarkt toe. Tegelijkertijd vergrijzen wij als organisatie. In bepaalde beroepsgroepen neemt daardoor het risico toe dat we geen goed gekwalificeerd personeel hebben of binnen kunnen houden.
Dit kan gevolgen hebben voor de kwaliteit van het werk en verhoging van de werkdruk. Het financiële gevolg heeft betrekking op hogere kosten omdat vacatures niet worden ingevuld en er meer (en duurder) moet worden ingehuurd. Dit risico wordt ingeschat op basis van verwachte uitstroom in de komende jaren en een percentage van de functies die als moeilijk invulbaar worden ingeschat. Daarmee komen we op een financieel gevolg van 300.000 euro (hogere inhuurkosten op gemiddeld 5 vacatures per jaar). Het gaat om een risico dat afhankelijk van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt een aantal jaren kan voortduren.

Beheersmaatregel

Er worden trainee-trajecten ingezet om jongeren binnen te halen. Daarnaast is het generatiepact opgezet om ouderen eerder (deels) te laten uitstromen en jongeren te laten instromen. Met betere opleiding- en ontwikkelmogelijkheden willen we medewerkers binden en boeien. Verder wordt nagedacht over anders werven, bijvoorbeeld door het aanstellen van een recruiter in samenwerking met andere gemeenten als pilot in 2019 om hier ervaring mee op te doen.

Risico ICT-kosten

Toelichting

Op het gebied van ICT gaan de ontwikkelingen snel en worden steeds hogere eisen gesteld. Het risico blijft aanwezig dat de komende jaren zowel incidenteel als structureel hogere kosten ICT noodzakelijk zijn. De te verwachten hogere lasten voor 2019 in verband met de aanbesteding zijn in deze begroting verwerkt. Naast financiële risico's speelt bij ICT ook het risico informatieveiligheid.
Beheersmaatregel
De teammanager IM (informatiemanagement) is verantwoordelijk voor beheersing van de ICT budgetten. Er is een ICT-adviesgroep ingesteld die zich richt op ontwikkelingen en prioritering van ICT. In 2017 is een nieuw meerjarig informatiebeleidsplan vastgesteld.
Het informatieveiligheidsbeleid is in 2014 door het college vastgesteld. In december 2015 is het informatieveiligheidsplan vastgesteld, waarmee invulling wordt gegeven aan het borgen van informatieveiligheid vanuit de risicoscan die in 2015 is uitgevoerd.

Toereikendheid Voorziening Afvalstoffenheffing - nieuw-

Toelichting

In 2019 zal het proces van de implementatie van omgekeerd inzamelen worden afgerond. Bij een gelijkblijvend (geïndexeerd) tarief bestaat de kans dat de kostendekkendheid van 100% niet meer kan worden gehaald. Dit effect zal dan met de Voorziening worden verrekend waardoor de opgebouwde voorziening verder afneemt. Hierdoor zal er dan waarschijnlijk geen ruimte meer zijn om een korting te verlenen.

Beheersmaatregel
Als de Voorziening onder het bodembedrag komt zal dit vanuit de Algemene Reserve worden aangevuld.

Risico MFC Swifterbant - vervallen-

Toelichting

Door de raad is in mei 2016 ingestemd met het voorstel tot eigenaarschap en exploitatie van de 30 te bouwen sociale huurwoningen in het project MFC Swifterbant. Om de voortgang van het project niet te belemmeren is toen besloten tot een voorlopige 100% gemeentelijke rol bij deze woningen. In het najaar 2017 heeft de raad een besluit genomen om het MFC op de locatie Kombuis te realiseren. OFW heeft begin 2018 besloten om het opdrachtgeverschap voor de 30 sociale huurwoningen in principe op zich te nemen. Hiervoor hebben wij op 8 maart jl. een intentieovereenkomst gesloten. Aan de uitwerking van de intentieovereenkomst wordt gewerkt. Dit najaar is de verwachting dat een samenwerkingsovereenkomst zal worden gesloten. Het eerder beschreven risico met betrekking tot eigenaarschap sociale huurwoningen in het project MFC Swifterbant komt met een samenwerkingsovereenkomst OFW te vervallen.
Gezien de huidige marktontwikkelingen is er nog wel sprake van risico's op het project MFC Swifterbant in de zin van mogelijke vertraging en hogere kapitaallasten voor het deel MFC dan eerder begroot. Dit zal pas na de aanbesteding duidelijk worden.
Beheersmaatregel
Eventueel hogere kapitaallasten worden zodra die bekend zijn ten laste van het begrotingssaldo verwerkt.

Risico hogere lasten i-NUP/BRP -vervallen-

Toelichting

De minister heeft in juli 2017 definitief besloten te stoppen met de operatie BRP (oBRP). Daarmee is het risico van hogere lasten voor een verplichte implementatie van een nieuw systeem voor het BRP vervallen.

Beheersmaatregel

In 2017 is het proces binnengemeentelijke levering persoonsgegevens geoptimaliseerd en in 2018 worden de brondocumenten in het BRP gedigitaliseerd. Hiervoor zijn in de begroting 2018 middelen beschikbaar gesteld. Op deze wijze blijven we het huidige systeem doorontwikkelen.